På grunn av dei etiske vanskane med å forska på småbarn og legemiddel, vert ofte mødrer råda frå å bruka ein del legemiddel. Sjølv for legemiddel som vert rekna som trygge, manglar ofte kunnskapen.
– Cetirizin, Zyrtec og beslekta allergimedisinar vert dagleg brukte av tusenvis av kvinner over heile verda, fortel professor Hedvig Nordeng ved Farmasøytisk institutt.
– Men berre hjå to kvinner har ein tidlegare undersøkt kor mykje av allergimedisinen cetirizin som vert overført til barnet gjennom morsmjølka, og prøvane vart heller ikkje tekne under optimale forhold for å kunne berekna mengda cetirizin i mjølka.
Det er heilt utruleg at ingen har teke tak i dette før no.
Hedvig Nordeng
– Myndigheitene burde i mykje større grad kravd at studiar på overgang til morsmjølk vert gjort for dei medisinane som ammande treng å bruka.
Hadde kjennskap til pumping
Nordeng publiserer no resultata frå ein større studie som er gjort blant norske ammande som brukte desse allergimedisinane. Dei 32 deltakarane vart rekrutterte over heile landet, med god hjelp av sosiale medium og organisasjonar som Norges Astma- og Allergiforbund, Ammehjelpen og RELIS.
Oppslutninga blant ammande som ynskte å bidra var over all forventning.
– Til slutt måtte vi takka nei til fleire deltakarar. Vi hadde rett og slett ikkje kapasitet nok til å følgja opp fleire.
– Vi fylgde kvinnene tett opp over telefon og ga dei opplæring i korleis dei kunne pumpa brystmjølk i forhold til når dei tok medisinen sin. Kvinnene gav oss seks morsmjølkprøvar på cirka 20 milliliter tekne i løpet av eitt døgn. Prøvane vert frosne ned til bodbilen kom og henta dei. Pumping og frysing av morsmjølk var noko dei fleste ammande hadde god kjennskap til frå før, fortel Nordeng.
Datagrunnlag som støttar anbefalingane
– Det var viktig for oss at dette skulle vera så lite belastande og inngripande som råd for kvinnene. Derfor rekrutterte vi deltakarar som hadde amma i minst åtte veker, slik at ammerutinane var etablerte.
Dei frosne mjølkeprøvane vart sende til samarbeidspartnarane ved Uppsala universitet for analyse av legemiddelinnhaldet i mjølka, og resultata derfrå brukte forskarane ved Farmasøytisk institutt til å berekna mengda som eit diebarn ville få via morsmjølka.
– Vi berekna at mengda eit fullamma barn vil få vart minimal, berre om lag 2,5 mikrogram per kilogram i døgnet, fortel Nordeng.
– Det er veldig langt under det som vil kunne gi en verknad hjå spedbarn..
Ho presiserer at dei kliniske retningslinjene alt frå før reknar cetirizin som trygt å bruka for ammande. Det nye er at ein no har datagrunnlag for å støtta opp anbefalingane.
Tryggja råd om medisinbruk
Nordeng er oppført med meir enn to hundre vitskaplege artiklar i forskingsarkivet Pubmed, men erklærer utan å nøla at dette er ein av favorittstudiane hennar så langt.
Overgang av legemiddel til morsmjølk er altså eit område med store kunnskapshol. Denne studien inngår i den store europeiske satsinga ConcePTION, som har som mål å fylla desse kunnskapshola. Det inkluderer etablering av ein morsmjølkbiobank i Uppsala som forskarane ved Farmasøytisk institutt samarbeider med.
– Studien har ikkje berre gjeve oss nyttige og praktisk relevante funn, han er samstundes eit «proof of concept». Vi har testa ut korleis vi kan samarbeida på europeisk nivå og forhåpentlig bana veg for framtidige studiar på legemiddel i morsmjølk, seier ho.
– Slike studiar vil være med på å tryggja råd om medisinbruk til ammande kvinnar langt utover Noregs grensar.
Den vitskaplege artikkelen
Nordeng m.fl.: Transfer of cetirizine/levocetirizine into human breast milk and estimation of drug exposure to infants through breastfeeding – a human lactation study from the ConcePTION project. Basic & Clinical Pharmacology & Toxicology, Oct 2023
